Ανδρικός παράγοντας

Η γονιμότητα είναι συνήθως η αντανάκλαση της γενικότερης υγείας. Εάν κάποιος κάνει υγιεινή ζωή και διατροφή οι πιθανότητες να έχει φυσιολογικό σπέρμα είναι μεγάλες, αρκεί να μην έχει υποστεί στο παρελθόν μόνιμες βλάβες στα όργανα παραγωγής του σπέρματος εξ αιτίας τραυματισμών ή φλεγμονών και να μην έχει γεννηθεί με δομικές ή λειτουργικές βλάβες που εμποδίζουν την παραγωγή φυσιολογικού σπέρματος.

Θα αναφέρουμε πιο κάτω μερικά αίτια ανδρικής υπογονιμότητας.

• Κάπνισμα. Επηρεάζει σημαντικά τον αριθμό ανά κυβικό εκατοστό αλλά και τον χρόνο ζωής και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.
• Οινοπνευματώδη.
• Χρήση ναρκωτικών ουσιών (χασίς, κοκαΐνη, ηρωίνη κλπ).
• Χρήση αναβολικών στερροιδών.
• Υπερβολική άσκηση. Μπορεί να μειώσει την αναλογία των σπερματοζωαρίων διότι αυξάνει την έκκριση επινεφριδιακών στερροιδικών ορμονών οι οποίες μειώνουν την έκκριση τεστοστερόνης. Η μειωμένη έκκριση τεστοστερόνης οδηγεί σε μείωση της παραγωγής σπερματοζωαρίων.
• Μειωμένη λήψη βιταμίνης C και ψευδαργύρου με την τροφή.
• Κακή διατροφή και αναιμία
• Λήψη διαφόρων αντιβιοτικών (πχ. νιτροφουράνια και μακρολίδες).
• Λήψη του αντιδιαρροικού φαρμάκου Sulfasalazine.
• Λήψη του αντιμυκητιασικού Ketoconazole.
• Λήψη του Azulfidine, φαρμάκου για την ελκώδη κολίτιδα.
• Λήψη χημειοθεραπευτικών φαρμάκων (αντικαρκινικά)
• Κιρσοκήλη. Διάταση των φλεβών που φεύγουν από τον όρχι προκαλεί άνοδο της θερμοκρασίας του και αυτό επηρεάζει το αριθμό την κινητικότητα και την ζωτικότητα των σπερματοζωαρίων.
• Φλεγμονές στα επιμέρους αναπαραγωγικά όργανα όπως προστατίτιδα, επιδιδυμίτιδα και ορχίτιδα.
• Φλεγμονές που επηρεάζουν τους όρχεις όπως παρωτίτιδα μετά την εφηβεία.
• Φυματίωση.
• Υψηλός πυρετός για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Πολύ στενά εσώρουχα ή παντελόνια.
• Πολύ ζεστό μπάνιο, σάουνα και κάθε τι που προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας του οσχέου, όπως εργασία σε φούρνους και θερμό περιβάλλον χωρίς τοπική προστασία των γεννητικών οργάνων.
• Έκθεση σε επικίνδυνο περιβάλλον όπως ακτινοβολίες, επιδημίες, χρώματα, μόλυβδο, ιώδιο, βενζίνη, βόριο, βαρέα μέταλλα και τοξικά χημικά αλλά και απόβλητα.
• Τραυματισμοί και επεμβάσεις στους όρχεις.
• Εκ γενετής απόφραξη ή ανατομική δυσπλασία του σπερματικού πόρου καθώς και κρυψορχία.
• Η έκθεση του άρρενος εμβρύου σε diethylstilbestrol που δόθηκε για θεραπευτικούς λόγους στην μητέρα κατά την διάρκεια της κυήσεως μπορεί να προκαλέσει ανωμαλίες στην δομή και λειτουργία των όρχεων και των επιδιδυμίδων και να μειώσει την ποσότητα και την ποιότητα του σπέρματος.
• Καταστροφή των σπερματικών πόρων από σεξουαλικά μεταδιδόμενες φλεγμονές όπως βλεννόρροια ή τα χλαμύδια. Αυτά επίσης μεταδίδονται και στην σεξουαλική σύντροφο και επηρεάζουν την δική της γονιμότητα.
• Χρωματοσωματικές διαταραχές.
• Μεγάλη σεξουαλική αποχή επηρεάζει αρνητικά την γονιμότητα, σεξουαλική επαφή με μεσοδιάστημα 3 έως 6 μέρες θεωρείται ότι βελτιώνει το σπέρμα.
• Έντονο stress.
• Ενδοκρινολογικά αίτια (9%).
• Ανοσολογικά αίτια, όπως τα αντισπερματικά αντισώματα (4%).
• Ιδιοπαθής υπογονιμότητα, ξεπερνά το 32%, όταν το αίτιο της ανδρικής υπογονιμότητας παραμένει άγνωστο.

Γυναικείος παράγοντας

• Παθήσεις των σαλπίγγων (απόφραξη, σαλπιγγίτιδα, υδροσάλπιγγες).
• Βλάβες του τραχήλου της μήτρας (τραχηλίτιδα, ουλές από κρυοπηξίες ή βαθιές καυτηριάσεις, κωνοειδείς εκτομές ).
• Παθήσεις της μήτρας, αδενομύωση, ινομυώματα, διαταραχές της αρχιτεκτονικής της ενδομητρικής κοιλότητας (διαφράγματα,συμφύσεις, πολύποδες, υπερπλασίες ενδομητρίου, ενδομητρίτιδα).
• Παθήσεις των ωοθηκών (όγκοι, ενδομητρίωση).
• Διαταραχές στην ωοθυλακιορρηξία, που ευθύνονται για το 10 έως 25% των περιπτώσεων υπογονιμότητας.
• Ενδοκρινολογικά προβλήματα.
• Ανοσολογικοί παράγοντες για το 5%.
• Η ηλικία της γυναίκας.
• Οι γυναίκες που είναι σημαντικά υπέρβαρες ή λιπόβαρες μπορεί να έχουν δυσκολία να μείνουν έγκυες.
• Χρωμοσωμικά νοσήματα (σύνδρομο Τurner) ή γονιδιακές παθήσεις.
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, χρήση ναρκωτικών ουσιών.
• Η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ακτινοβολία, από μια απλή ακτινογραφία έως τη χημειοθεραπεία, έχει αποδειχθεί ότι συμβάλει σε ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων των ωοθηκών.
• Η λανθασμένη εφαρμογή φυτοφαρμάκων με χημικές ουσίες όπως το DBCP, μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στις ωοθήκες, που οδηγούν σε μια σειρά προβλημάτων υγείας, όπως η πρόωρη εμμηνόπαυση, που έχουν άμεση επίπτωση στη γονιμότητα.

Να σημειωθεί ότι και με τις σύγχρονες διαγνωστικές τεχνικές δεν είναι δυνατόν να βρεθεί η αιτία της υπογονιμότητας σε ποσοστό 10 έως 15% των υπογόνιμων ζευγαριών (αγνώστου αιτιολογίας υπογονιμότητα).